Dzisiejszy artykuł powstał po to, aby pomóc Państwu przesądzić, czy należycie do osób nazywanych potocznie frankowiczami, a wzięty przez Państwa kredyt to kredyt frankowy.
Dodatkowo wskazujemy przykładowe zapisy umowne, które zaliczane są do tzw. klauzul abuzywnych. Jeżeli dostrzegają je Państwo w swojej umowie kredytowej to podpowiadamy w jaki sposób oraz czy warto próbować je podważyć.
CZYM JEST KREDYT FRANKOWY?
Kredyty frankowe, jak sama nazwa wskazuje, to kredyty ściśle powiązane z walutą franka szwajcarskiego (CHF). Jednak te zawierane w latach 2005-2011 r. nie należą, choć w pierwszym odruchu można by tak sądzić, do klasycznych kredytów walutowych. Czyli takich gdzie zarówno kwota kredytu, kwota wypłaty kredytu, jak i kwota zadłużenia jest wyrażona w tej samej walucie obcej – np. franku szwajcarskim (CHF) i nigdy nie następuje przeliczenie do waluty krajowej.
Kredyty zawierane w powyżej wskazanym przedziale czasowym to kredyty waloryzowane, które podzielić można na denominowane i indeksowane. Warto w tym miejscu scharakteryzować te dwa typy kredytu waloryzowanego. I tak:
Kredyt denominowany do waluty obcej – np. franka szwajcarskiego (CHF) – występuje wtedy, gdy w umowie kredytowej kwota kredytu oraz kwota zadłużenia jest wyrażona w walucie obcej, natomiast kwota wypłaty jest przeliczana na walutę krajową – złoty (PLN) – po kursie wymiany z dnia wypłaty.
Kredyt indeksowany do waluty obcej – np. franka szwajcarskiego (CHF) – występuje wtedy, gdy w umowie kredytowej kwota kredytu oraz kwota wypłaty jest wyrażona w walucie krajowej – złoty (PLN), natomiast kwota zobowiązania jest przeliczana na walutę obcą – np. franka szwajcarskiego (CHF) – przez Bank w dniu poprzedzającym wypłatę kredytu, po bieżącym kursie tej waluty obcej.
Mając powyższe definicje na uwadze, należy zauważyć, iż kredytobiorcom kredytu waloryzowanego zarówno denominowanego do waluty obcej, jak i indeksowanego do waluty obcej (czyli kredytu frankowego), towarzyszy ciągła niepewność co do wysokości aktualnie spłacanej raty kredytu, która uzależniona jest od kursu waluty. A ten w zależności od dnia może spaść lub wzrosnąć. Taki kredytobiorca kredytu frankowego, potocznie nazywany frankowiczem prócz wysokości najbliższej raty, nie ma również realnej możliwości wyliczenia swojego całkowitego zadłużenia. Co prawda, może to wyliczyć na dany moment, biorąc sumę zadłużenia wyrażoną w walucie obcej – np. frankach szwajcarskich (CHF) oraz średni kurs waluty obcej – np. franka szwajcarskiego (CHF) z danej chwili i przeliczając kwotę na walutę krajową – złoty (PLN), jednak wyliczenia te nie są stałe i wysokość zadłużenia, już po kilku godzinach może ulec zmianie.
Taki brak stabilności, spowodowany jest wadliwością wzorców umownych, którymi w omawianym okresie posługiwały się banki. Przykładowo można tutaj wskazać uprawnienia do niestosowaniu oficjalnego kursu NBP, a przyjęciu własnego, albo dokonywaniu przeliczeń na podstawie kursu kupna-sprzedaży, a nie średniego kursu konkretnej waluty. Dzięki zawartym w umowach kredytowych odpowiednim zapisom umownym, Banki gwarantowały sobie możliwość podejmowania powyżej wskazanych działań.
Stąd istotne jest przeanalizowanie Państwa umowy kredytowej pod kątem wystąpienia niedozwolonych zapisów i ewentualnego ich podważenia.
CZYM SĄ KLAUZULE ABUZYWNE W UMOWACH KREDYTOWYCH – KREDYTACH FRANKOWYCH?
Zgodnie z art. 3851 §1 Kodeksu Cywilnego za tzw. klauzule abuzywne należy uznać takie postanowienia umowy kredytowej, które nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem (kredytobiorcą), a które kształtują jego prawa i obowiązku w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Takie klauzule, pochodzą głownie z wzorca umownego dołączonego do umowy kredytowej w postaci np. regulaminu bądź ogólnych warunków umownych. Natomiast oceny czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385[1] § 1 k.c.) dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, o czym ostatecznie przesądziła uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r.(sygn. III CZP 29/17).
Poniżej przedstawiamy Państwu przykłady takich klauzul niedozwolonych zamieszczanych w umowach kredytowych.
W wyrok Sądu Okręgowy w Łodzi w wyroku z 21 grudnia 2018 r. (sygn. II C 555/18) uznano za klauzule niedozwolone następujące zapisy umowne:
- 7 ust. 1 umowy stanowiący o tym, że pozwany bank udziela powodom kredytu waloryzowanego kursem waluty szwajcarskiej, a kwota kredytu wyrażona w tej walucie zostaje określona według kursu kupna waluty szwajcarskiej z tabeli kursowej banku z dnia i godziny uruchomienia kredytu,
- 12 ust. 4 umowy kredytu, zgodnie z którym rat kredytu spłacane są w walucie polskiej, po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży waluty szwajcarskiej z tabeli kursowej pozwanego banku obowiązującego na dzień spłaty na godzinę 14.50.
W wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt: I C 478/16; w wyrok Sądu II instancji: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 stycznia 2018 r., sygn. akt I ACa 674/17 uznano za niedozwolone zapisy umowne:
2) Jednocześnie Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że:
1) prowizja bankowa od kredytu walutowego naliczana jest i pobierana w walucie udzielonego kredytu,
2) kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana jest w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu lub transzy kredytu, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku BPH S.A. ogłaszaną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.
3) ewentualna nadwyżka wynikająca z różnic kursowych zostanie wypłacona przelewem na rachunek bankowy Kredytobiorcy wskazany we Wniosku o wypłatę kredytu, który stanowi Załącznik nr 1 do umowy kredytu,
4) kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku w dniu dokonywania spłaty, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku BPH S.A. ogłaszaną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.”
W wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 3 kwietnia 2018 roku, sygn. akt XXV C 1926/16, za niedozwolone klauzule umowne uznano:
- 1 ust.1 umowy kredytu w zakresie, w jakim przewiduje indeksowanie kursem CHF,
- 9 ust.2 umowy w zakresie, w jakim przewiduje przeliczanie wypłaconych środków do CHF według kursu kupna walut określonego w bankowej Tabeli Kursów obowiązującej w dniu uruchomienia środków,
- 10 ust.3 umowy w zakresie, w jakim przewiduje, że wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w ,,Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującego w dniu spłaty.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r. (III CSK 159/17 ) podtrzymano uznanie za klauzulę abuzywną:
- 9 ust. 2 pkt 1 Regulaminu: „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu 3 wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1 według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu” Umowa ani Regulamin nie przewidywały kryteriów ustalania kursów walut przez Bank.
Jeżeli zauważyli Państwo w swojej umowie kredytowej, któryś z powyższych zapisów lub widzicie inne postanowienia, których interpretacji jesteście Państwo niepewni, skontaktujcie się z nami. Zweryfikujemy, czy są to klauzule niedozwolone i czy warto je podważyć, jeżeli tak to wskażemy Państwu jak skutecznie tego dokonać.
Autor: Aplikant Radcowski Linda Zawiślak
Nadzór Redakcyjny: Radca Prawny Paweł Tokarski
